Gewoon E

Ruim de wereld op! 17 september is het World Cleanup Day en wordt er op heel wat plaatsen naar hartenlust opgeruimd en opgekuist. Reden genoeg dus om te bloggen over zwerfvuil en sluikstort.

Net als het proper houden van onze planeet, is deze blog het resultaat van teamwork. Dikke merci aan Dave Corten, oprichter van The Guardians of Berendrecht en Zandvliet, die tijd maakte voor een inspirerende babbel. Henk Stoffelen, vaak te spotten met een grijper in de hand, zorgde met zijn collages voor het nodige beeldmateriaal.

Beginnen bij het begin: namen noemen

Zwerfvuil is klein afval dat – bewust of onbewust – buitenshuis wordt achtergelaten op een plaats waar dat niet hoort. Mondmaskers, sigarettenpeuken, etensresten, blikjes, flesjes, paraplu’s en ga zo maar door. Maar ook as uit de asbak van de wagen of afval van een picknick.

Ik pleit zelf schuldig aan het af en toe verliezen van een zakdoek tijdens het wandelen (hoe geraken die dingen toch uit mijn broekzak?). Klokhuizen en schillen van mandarijntjes in de natuur achterlaten is blijkbaar ook niet helemaal ok.

Sluikstorters houden zich bewust niet aan de regels rond het inzamelen van huisvuil of bedrijfsafval. Ze storten afval op plaatsen waar het niet mag, op momenten waarop het niet is toegelaten en/of in de verkeerde bakken of containers.

Je denkt ongetwijfeld meteen aan puin van afbraakwerken, dat je regelmatig in een beek tegenkomt. Of autobanden, die aan de bosrand worden achtergelaten. Maar het kan ook subtieler. Huishoudelijk afval in straatvuilnisbakken kappen, bijvoorbeeld. Of afval achterlaten bij de glasbak of het inzamelpunt voor frituurolie.

Ploggen is een werkwoord en komt van het Zweedse “plocka”, dat staat voor verzamelen of plukken + joggen. Raap je zwerfvuil tijdens het wandelen, dan kan je de term “plandelen” gebruiken.

Weplog is een app die je “ecologisch doet wandelen”. Je download ze op je smartphone, trackt je traject en brengt zo samen met zielsverwanten in beeld waar er onlangs nog is geplogd.

Ruim de wereld op: hoe begin je er aan?

Ik kan me niet meer herinneren wanneer ik de eerste keer met mijn grijper en rode zak op pad ging. De aanleiding ken ik nog wel. Het pleintje voor ons huis was elke ochtend een vuilnisbelt en ik kon het niet langer aanzien dat onze buurman in alle vroegte in zijn eentje stond op te ruimen. Ik volgde zijn voorbeeld… en was vertrokken.

Ik meldde me bij de stad Antwerpen aan om Straatvrijwilliger te worden en ontving niet lang daarna mijn startpakket. Daarin zat een infobundel, een rol rode vuilniszakken, een grijper, een ring om de vuilniszakken open te houden en een regenjasje. Alles wat je nodig hebt om veilig op pad te gaan. Ik neem ook altijd een paar handschoenen mee.

Mocht je zelf zin hebben om op pad te gaan en niet weten hoe er aan te beginnen, kan je best even surfen naar de officiële website van je woonplaats of een kijkje nemen bij Mooimakers.

Kies je liever voor het groepsgevoel? Op heel wat plaatsen wordt er op zaterdag 17 september een lokale opruimactie georganiseerd. En dat is meteen ook de reden waarom deze blogpost vandaag verschijnt. Op die manier heb je nog tijd om je agenda om te gooien en een actie te zoeken waarbij je je wilt aansluiten.

In Zandvliet-Berendrecht-Lillo zijn we ondertussen toe aan de 4e Polder CleanUp. Vorig jaar werd er op een paar uur tijd door 70 vrijwilligers 828,75 kilogram opgeruimd. De moeite!

Ruim de wereld op: hoe zat dat met die Guardians?

Omdat het een mooi voorbeeld is van hoe dingen kunnen groeien, geef ik hier de ingekorte versie van het verhaal dat Dave Corten me vertelde.

Dave is een voetballer en sjot tijdens het wandelen graag tegen kastanjes en eikels. Op een bepaald moment viel het hem op dat hij vooral tegen zwerfvuil schopte. En dat ergerde hem. Het was een collega die Dave uitdaagde om 10 minuten per dag zwerfvuil te ruimen. De rest is geschiedenis…

Tijdens zijn wandelingen met de hond is de rode zwerfvuilzak nooit ver weg. Dave betrekt zijn zoon bij het opruimen van de polder. Opvoeden door zelf het goede voorbeeld te geven vindt hij heel belangrijk. De kans is groot dat zijn zoon, eens die begint te puberen, te maken krijgt met groepsdruk en andere prioriteiten stelt dan opruimen (zowel thuis als buitenshuis). Maar Dave ziet het op langere termijn positief in; het is een fase waar iedereen door moet.

In 2018 richt Dave de Facebook-groep The Guardians of Berendrecht en Zandvliet op. Het is een plek waar gelijkgestemde zielen ervaringen delen en advies aan elkaar geven. Welke plekken zijn erg gevoelig voor zwerfvuil? Hoe handel je het best wanneer je sluikstort ontdekt?

Een jaar later, we zijn ondertussen 2019, werkt Dave samen met Stadsmakers het idee van de 1e Polder CleanUp uit. Er komt ondersteuning vanuit het district en op zaterdag 12 oktober schieten 80 vrijwilligers uit de startblokken. Quote uit het artikel dat 2 dagen later online komt: “Het is veel leuker om in propere straten rond te wandelen of te fietsen, maar het opruimen op zich is niet het enige doel dat we nastreven. Het uiteindelijke doel is ervoor te zorgen dat er een mentaliteitswijziging komt bij heel veel mensen, zodat niemand nog achteloos afval op straat gooit.”

Of Dave verschillen merkt tussen 2022 en 2019? De betrokkenheid en ondersteuning vanuit het district is groter geworden. Er zijn steeds meer mensen die actief optreden tegen zwerfvuil, maar helaas is er van een brede mentaliteitswijziging nog geen sprake.

Hou de wereld proper

Voorkomen is nog altijd beter dan genezen. “Hou de wereld proper” zou dus een betere slogan zijn dan “ruim de wereld op”. Maar hoe doe je dat?

Kinderen en anderen opvoeden door zelf het goede voorbeeld te geven. Is de vuilnisbak in het park vol? Neem je afval mee naar huis. Ruim je wagen regelmatig op, zodat er niets gaat vliegen wanneer je de deuren opent. Sakker niet op die-en-die-en-die. Nodig hen uit om samen de buurt proper te houden.

(Ik herhaal: zwerfvuil achterlaten is niet altijd een bewuste daad. Je zal je vuilniszak maar braaf op de stoep zetten en die daarna zien opengereten worden door de kat van de buren of een bende kauwen. Of: ondiepe zakken hebben en zonder zakdoek huiswaarts keren na een wandeling.)

Meld sluikstort. Elke stad of gemeente heeft daar een eigen procedure voor. Je kan het natuurlijk ook melden in een groep zoals The Guardians en op die manier de juiste mensen contacteren. Enkel klagen op Facebook haalt dan weer niets uit. Bespaar je die moeite.

Statiegeld invoeren? Ja, graag! Maar dan wel op een doordachte manier. Als je enkel statiegeld invoert op grote PET-flessen, verlegt het probleem zich naar de kleine flesjes. Die moeten dus ook mee in het systeem. En blikjes ook graag, want anders verschuift het hele systeem opnieuw.

Minder zwerfafval betekent trouwens minder dierenleed- en sterfte én minder budget dat aan het schoonmaken van het openbaar domein moet worden besteed. Een win-win voor iedereen dus.

Meer recyclageparken! Betere openingsuren! Gratis dienstverlening! Al een iets minder volmondige “ja”. Die matrassen in het bos? Die mogen gratis naar het recyclagepark. Idem voor die televisie die in de beek zwemt. Wees trouwens voorzichtig met het betalen van onbekenden om je afgedankte materiaal af te voeren naar het recyclagepark. Niet iedereen is even betrouwbaar.

Ons recyclagepark sloot een jaar geleden de deuren. Je kan daar heel veel meningen over hebben, maar het is niet zo dat er sindsdien significant meer sluikstort is. Wie destijds de spelregels volgde, doet dat nog steeds. Ondanks de extra hindernissen en uitdagingen. Sluikstorten lijkt meer te maken te hebben met een bepaalde houding. Je krijgt een kick van het kat-en-muisspel met de politiediensten.

Meer burgerzin! Tof! Iedereen aan het ploggen en het plandelen! Maak er een familie-dingetje van. Kinderen vinden het geweldig om de inhoud van de vuilniszak te zien toenemen. Je kan er ook een spelletje van maken; wie verzamelt het meeste afval? Laat ze hun enthousiasme delen met andere vriendjes en hun ouders. En jij werkt ondertussen nog aan je conditie ook. Is dat niet geweldig?

En nu is’t aan u

Heb ik overschot van gelijk of ben ik een softe geitenwollensok? Ben jij aanhanger van de preventieve aanpak of eerder fan van repressieve maatregelen? Ik wil het weten! Schrijf je beste inzichten hieronder neer, zodat we er allemaal iets uit kunnen leren.

Heb je trouwens zin om meer eco-blogposts te lezen? Via deze link krijg je een mooi overzicht!