Blogjes “op verzoek”… ’t is toch wel een stretch. Toen een lezer me vroeg naar mijn ervaringen met Montessori-gericht speelgoed voor kleuters (dat ik vanaf nu gewoon Montessori speelgoed noem), wist ik al behoorlijk wat over speelgoed en kleuters. Maar op gebied van Montessori geraakte ik niet verder dan: “Is dat niet die school waar Anne Frank op zat?”. Dat bleek zelfs te kloppen, maar daarmee wist ik nog niet wie Montessori is of was en welke pedagogische visie zij of hij heeft of had. Dus downloadde ik Maria Montessori – Het kind is de meester op mijn gloednieuwe e-reader en maakte ik een tijdreis.
Stap 1: Montessori
Wie was Maria Montessori (1870 – 1952), de vrouw die wereldberoemd werd met haar revolutionaire en nog steeds zeer actuele ideeën over het onderwijs voor kinderen? Ze was als jonge vrouw al een strijdbaar feministe en werd de eerste vrouwelijke arts in Italië. Als ze zich ontfermt over een groepje moeilijk lerende kinderen, weet ze dat de manier van kijken naar de intelligentie van kinderen grondig moet worden herzien. Haar pedagogische methode, die ontstond op een schooltje in de armste wijk van Rome, veroverde de wereld en maakte van haar een beroemdheid. Ook in Nederland, waar ze zich later in haar leven vestigde. Cristina De Stefano deed jarenlang onderzoek naar Montessori’s leven. Ze toont ons door directe getuigenissen en tot nu toe ongepubliceerde correspondentie een verrassend veelzijdige vrouw: een visionaire, sociaal bewogen idealist en feministe. Maar ook Montessori’s meer controversiële kanten komen aan bod: haar beslissing om lesmateriaal zakelijk uit te baten, haar obsessie om steeds controle te houden en haar politieke keuzes. Het indrukwekkende leven van Maria Montessori – de vrouw die het onderwijs voor altijd veranderde – voor het eerst in detail verteld.
achterflap Maria Montessori – het kind is de meester
Het zou (opnieuw) een heel erg lange blog worden als ik het leven van Maria Montessori volledig uit de doeken moest doen, dus houd ik het voor nu bij de achterflap van het boek. Maria werd in 1870 geboren in Italië en botste geregeld met de alfa-mannetjes in haar omgeving. Ze had haar eigen, onbuigzame ideeën, die tegen de gevestigde orde in gingen. Dat moet vuurwerk hebben gegeven!
Stap 2: Montessori speelgoed
“Montessori speelgoed is speelgoed dat is ontworpen volgens de principes van de Montessori pedagogiek.”
Ik vergat te noteren waar ik deze definitie vond, maar qua slechte uitleg kan het eigenlijk wel tellen. Gelukkig had ik me stilaan wel een beeld gevormd van de pedagogiek van Maria Montessori. Of toch genoeg om te weten dat mevrouw Montessori helemaal niet zo tuk was op speelgoed-om-te-spelen. In de optiek Maria Montessori moet speelgoed kinderen helpen ontwikkelen en dit door zelfontdekking, creativiteit en onafhankelijkheid te bevorderen. Kinderen mogen “falen” en zichzelf weer corrigeren.
In een Montessori school (in Nederland meer gekend/populairder dan in België) zal je doorgaans geen verkleedkleren vinden. Je verdiepen in de wereld van kastelen, prinsen en prinsessen doe je immers niet op die manier. Als er al verkleedkleren aanwezig zijn, is dit eerder om verschillende kledijstijlen te exploreren en van daaruit keuzes te maken.
Het Montessori speelgoed bestaat vaak uit natuurlijke materialen en heeft eenvoudige, functionele vormen. Het is gericht op de ontwikkeling van de zintuigen, fijne motoriek en concentratie. Veel speelgoed focust op de ontwikkeling van specifieke vaardigheden, zoals het ontplooien van een gevoel voor ordening en categorisatie. Door dingen vast te pakken en te bewegen worden de fijne motoriek en de oog-hand coördinatie getraind.
Montessori speelgoed is ook gericht op de ontwikkeling van de zintuigen. Door dit soort speelgoed leert het kind om dingen te onderscheiden, te concentreren en te onthouden. Dit kan de basis leggen voor de verdere ontwikkeling bij voorbeeld taal, rekenen en wetenschap.
Misschien klinkt het heel erg schools en prestatiegericht in de oren. Dat is het eigenlijk net niet. Montessori pedagogiek is gebaseerd op de overtuiging dat kinderen een innerlijke drang hebben om te leren en dat ze het beste leren door zelf te ontdekken, zonder directe begeleiding of sturing. Als ouder/begeleider bied je materialen aan, maar leg je geen keuzes of spelmanieren op. Het kind neemt zelf waar het op dat moment/in die fase aan toe is en zoekt de dingen zelfstandig uit. Er zijn bepaalde periodes waarin het kind ontvankelijker is om bepaalde zaken te leren.
Klinkt dat dan weer te ruim en te overweldigend? Dat is ook weer niet de bedoeling. Als ouder/opvoeder maak je je huiswerk (en ben je dus voorbereid) en bied je het kind doordachte vrijheid aan. Met beleid en met grenzen.
Stap 3: Montessori speelgoed voor kleuters
Een laatste definitie. Nu we weten waarvoor de Montessori pedagogiek staat en welk soort speelgoed daaronder valt, moeten we ons toespitsen op de kleuterleeftijd.
Het begrip kleuter is moeilijk te definiëren. In het algemeen kan men stellen dat de kleutertijd begint na de peutertijd, wanneer het kind naar de kleuterschool gaat, en eindigt rond de leeftijd van zes jaar, wanneer het kind zich meer bewust wordt, realistischer en abstracter denkt en naar de derde groep (Nederland) of het eerste leerjaar (België) van de basisschool gaat.
Wikipedia
Ben je op zoek naar informatie over Montessori speelgoed voor kinderen tot 2 jaar, bezoek dan zeker deze site. Bezoek hem ook maar als je kinderen ouder zijn of zelfs als je geen kinderen hebt; de website bevat een schat aan informatie.
Voor kinderen die wat ouder zijn, vond ik deze leuke online winkels:
Wil je zelf aan de slag? Bezoek dan:
(Op het moment dat ik deze blog schrijf, heeft de site Montessorimethod.com kuren. Dat is best jammer, want ook hier valt een schat aan informatie te vergaren. Ik vermeld hem hier toch, in de hoop dat het euvel snel wordt opgelost.)
Stap 4: mijn ervaringen met Montessori speelgoed voor kleuters
Ook voor deze blog zocht ik via Facebook en Instagram naar een houvast. Op Facebook werd ik lid van een aantal groepen, op Instagram zocht ik naar mensen die de Montessori gedachte uitdragen. Ik zocht contact… En kwam van een kale reis thuis. Misschien was ik te eerlijk in mijn communicatie en had ik niet mogen zeggen dat ik blogmateriaal sprokkelde. Geen idee. Mijn contactpogingen liepen in het beste geval op een “nee, dank u” uit. In andere gevallen werden mijn berichten genegeerd.
Ik ontving 1 openhartige reactie van iemand die anoniem wil blijven. “Ik heb het idee dat we soms het overzicht verliezen van wat allemaal Montessori is en wat niet. Voor de ene is alle houten speelgoed zowiezo Montessori, voor de andere moet een speelkeukentje ook echt werken voor het in huis komt. Iedereen interpreteert het anders en winkels misbruiken dat. Zo zou alle houten speelgoed Montessori zijn. Dat klopt zeker niet; je moet kijken naar de filosofie achter het product. Zelfs binnen de groep voelen sommigen zich beter omdat zij meer Montessori zouden zijn dan anderen. Hoeveel heeft dat nog met bewust opvoeden te maken?”
Mijn ervaringen met Montessori zijn dus vooral theoretisch van aard. Maar nu je toch zover bent geraakt, kan je net zo goed verder lezen.
De Instagram-accounts die ik vond, waren inspirerend en ontmoedigend tegelijkertijd. Ik weet wel dat social media soms mijlenver van de realiteit staat. Gelukkig maar. Een eindeloze stroom van foto’s en filmpjes van (meestal) mama’s die eerst allerlei leuks hadden geknutseld of voorbereid, zodat kindlief super pedagogisch verantwoord verdere stappen in haar/zijn ontwikkeling konden nemen. De dames zagen er fantastisch uit en hadden bovendien huizen die zichzelf kunnen opruimen. Hoeveel tijd kruipt er niet in al dat voorbereiden, op afstand begeleiden en filmen? Hebben die dames écht nooit zin om hun kind gewoon even voor de televisie te zetten?
Ik kan niet beweren dat al het speelgoed dat zich destijds in onze woonkamer verzamelde even doordacht werd aangekocht. Bewust op zoek gaan naar speelgoed en/of activiteiten die dit-en-dat stimuleerden? Toch zeker niet altijd. Gelukkig vertellen fabrikanten tegenwoordig op de verpakking al wat dat bepaalde artikel allemaal aanmoedigt. Scheelt weer een pak voorbereidingswerk.
Zou ik dat nu wel doen? Ik zou zeker bewuster kopen; meer duurzame materialen, die op verschillende manieren kunnen worden ingezet. Dat past helemaal in het Montessori straatje. Die producten zijn in aanschaf misschien duurder, maar door minder te kopen en te kiezen voor spullen die langer meegaan, zou die extra kost op termijn wel eens minimaal kunnen zijn.
Ontdekken kan trouwens ook zonder speelgoed. Ga de natuur in, verzamel leuke spullen en ga daar meer aan de slag. Bouw hutten, klim in bomen, maak je eigen picknick,… Dit zijn activiteiten waarbij heel wat vaardigheden komen kijken, waarbij zowel groot als klein een inbreng kunnen hebben!
Heb jij ervaring met Montessori gericht speelgoed? Of met Montessori onderwijs? Laat het dan zeker hieronder weten!
Deze tekst bevat affiliate links. Koop je een artikel via deze link? Dan betaal je niets extra, maar geef jij mij wel een financieel steuntje. Op zoek naar een ander product? Begin dan hier aan je zoektocht.
Anita
Elke
Anita